2015 Yılında Vakıflar genel müdürlüğü tarafından bakım-onarım ve yenileme çalışmalarına başlanan Kızıltepe tarihi ulu cami, Artukoğulları'ndan Yavlak Arslan tarafından 1814'lü yıllarda yapımına başlanmış ve kardeşi Artuk Arslan tarafından 1204 yılında tamamlanarak ibadete açılan cami Cumhuriyetin ilk yıllarında kaderine terk edilince uzun süre yıkık bir durumda kalmıştı. 15 Kasım 1935’te TBMM’nin çıkardığı 2845 numaralı kanunda ödenek dışında tutulan cami ve mescitlerin kapatılacağı veya başka bir şekilde istifade edileceği belirtilen Camiler arasında yer alan Kızıltepe Ulu Camide o tarihlerde bir dönem ahır olarak kullanıldı.

1966 yılında genel bir restorasyon ile yıkılan kubbe ve duvarları onarılan Cami 1980’li yıllarda yeniden ibadete açıldı. 2015 Haziran ayında Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından yeniden restorasyona alınan Caminin kubbesi titanyum kaplama yapılırken, taş konservasyonu yapıldı. Aslına uygun bir şekilde baştan aşağı bakımdan geçirilen ve 4 yıl süren restorasyonun tamamlanmasıyla tekrar ibadete açılan Ulu Camiinin ilk Cuma namazına Mardin milletvekilleri Şeyhmus Dinçel ile Cengiz Demirkaya, Mardin Valisi/Büyükşehir Belediye Başkan vekili Mustafa Yaman, Kızıltepe Kaymakamı/Belediye Başkan vekili Mehmet Yüzer, Vakıflar Genel Müdür Yardımcı Alihür Ata, Mardin İl Müftüsü İsmail Çiçek, ilçe müftüsü Masum Taşçı, il-ilçe protokolü, Ak Parti il başkanı Faruk Kılıç, ilçe başkanı Aydın Yücedağ ve çok sayıda vatandaş katıldı. 3 Bin kişilik cami tamamen dolarken bazı vatandaşların ise Cami bahçesinde namaz kılmak zorunda kaldığı görülen tarihi cami edilen dualarla ibadete açıldı. Cuma namazı sonrasında ise Kızıltepe Belediyesi tarafından cemaat’a tatlı ikram edildi.

Bir yıl gecikmeli 4 yılda tamamlandı

Cuma namazı öncesi cemaata hitap eden İlçe Müftüsü Masum Taşçı, “Bugün Allah nasip etti, Ulu Camimizi restorasyondan sonra açılışını yaptık. Bugün ilk namazımızı eda edeceğiz. Artuklular döneminde 1815 yılında inşa edilen bu tarihi Cami 1204 yılında bitti. Biz de 2015 yılında restorasyona başladık ve yeni bitirdik. Güzel bir hizmet yapıldı.”

İlçe müftüsü Taşçı’nın ardından Cami restorasyonu ile ilgili bilgi veren Vakıflar Genel Müdür Yardımcısı Alihür Ata ise, “Mardin Kızıltepe Ulu Camii.Artuklu oğullarından Melik Mansur Vakfına kayıtlı gözüküyor. 1184 yılında yapımına başlanan Cami 1204 yılında tamamlanıyor. Elimizdeki veriler bunu gösteriyor. Kızıltepe Ulu Cami 2015’te restorasyona alındı, 2018’de ibadete açılması gerekiyordu ama bazı istenmeyen nedenlerden dolayı açılışı 2019 yılına aksadı. Kurullarda bazen gecikme oluyor. Bazen bizim dışımızda gelişen olaylardan dolayı bazı gecikmeler olabiliyor ama 4 senede bitirdik. Zaten Kültür Varlıkları restorasyonunda zaman,süreç konusunda fiks bir zaman veremiyoruz. Aslında yapılan işlerde bir öngörümüz oluyor ama restorasyona başladıktan sonra ne kadar zamanda biteceği anlaşılamıyor. Bu zaman alıyor. Tekrar kuruldan izin almamız gerekiyor. Yeni projelerin hazırlanması gerekiyor."

Kubbemizde hasar vardı, güçlendirmeye ihtiyacı vardı. Kubbemiz güçlendirildi.  Sonra üzerine titanyum kaplama yapıldı. Taş konservasyonu yapıldı. Bozulma olan yerlerde bunların konservasyonu yapıldı.  Pencereler olsun, ısıtma sistemi olsun, aydınlatma olsun her şeyine dokunduk. Esaslı bir restorasyonu geçirdiğini diyebiliriz.

Yaklaşık olarak 8 milyon civarında bir rakama mal oldu.

Yani genel anlamda yapılması gereken ne varsa yapıldı. Her eserimizde olduğu gibi günümüz restorasyon ilkeleri açısından da gereken hassasiyet ve özen gösterildi. Minimum müdahaleyle maksimum korumayı amaçladık. Amacımız özgünlüğünü yitirmesin, özgün parçalar yerini korusun. Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu karar veriyor, projelerimizi onlar onaylıyor.  Onlar onaylamadan bir müdahale yapamıyoruz.” Şeklinde konuşan Ata, Restorasyonda yapılan harcamalar hakkında da şunları söyledi: “ Yaklaşık olarak eskerasyonları dikkate almazsak 8 milyon civarında bir rakama mal oldu. Bu camimizin onarımı 1966 yılından sonra yapılan en önemli en esaslı restorasyon bu oldu. Mardin’de de 33 eserin restorasyonunu tamamladık. Mardin ve Kızıltepemize hayırlı olsun”

Cuma hutbesini okuyan Mardin İl Müftüsü İsmail Çiçek’de Yeni Zelanda’daki cami saldırısına değinerek, "Şehadet hem halk nazarında hem hak katında müminin dünyada ulaşabileceği en mukaddes değerdir. İnsan çalışarak makam mevki birçok şey elde edebilir, lakin şehadeti Rabbim tercih ettiği kullarına ikram eder." dedi.